آیت‌ الله سید‌مجتبی موسوی ‌لاری _{رحمت الله علیه}

شخصیت عالی‌قدر علمی‌فرهنگی حوزه‌های علمیه

آیت‌ الله سید‌مجتبی موسوی ‌لاری، سال 1314 شمسی در شهر لار و در خاندان علم، دیانت و جهاد به دنیا آمد. وی فرزند آیت ‌الله سیدعلی‌اصغر موسوی و نوه آیت ‌الله ‌العظمی سیدعبد الحسین موسوی نجفی لاری، رهبر قیام بزرگ جنوب علیه استعمار انگلستان، بود. او، در سن نوجوانی، تحصيلات ابتدايي و مقدمات علوم اسلامي را در لار فرا گرفت و سپس، در سال 1332 و در آغاز جواني، براي ادامه تحصيلات علوم دیني، راهي شهر مقدس قم شد. وی، با تلمذ در محضر بزرگان و علماي حوزه علمیه قم، از خرمن علمی آنان خوشه‌ چید و بر کمالات علمی و عملی خود افزود.

آیت‌ الله موسوی ‌لاری، از سال 1341در کنار دروس متعارف حوزوی، به تحقیق و تألیف نیز روی آورد و با نگارش سلسله مقالات اخلاق اسلامی در مجله درس‌هايي از مكتب اسلام فصل نوی را در حیات علمی خود آغاز كرد؛ به گونه‌ای که سالیان بعد، از نویسندگان و مروجان مکتب اسلام در عرصه بین الملل به شمار آمد و نقش مهمی در ترویج جهانی مذهب تشیع بر عهده گرفت.او، آغاز نگارش مقالات اخلاقی را به ماجرایی در سفر خود از تهران به قم مربوط می‌داند. در این سفر با جوانی همراه شد که پرسش‌های مختلفی را در باره مسائل اخلاقی و اعتقادی مطرح کرد و او به سؤالات و شبهات دینی این جوان پاسخ داد. پس از این بود که تصمیم گرفت مقالاتی را به صورت منظم به رشته تحریر درآورد. مرحوم آیت‌ الله موسوی لاری تصمیم گرفت در نگارش مقالات، مباحث را از توحید شروع و به امامت ختم کند.ایشان در این مقالات، ریشه اصلی بسیاری از مشکلات را ناآشنایی مردم به توحید می‌دانست. از این رو، بحث خداشناسی و خداباوری را در جزء جزء زندگی خود جاری ساخته بود.

مهم‌ترین ویژگی آثار و نوشته‌های آیت الله موسوی لاری در عرصه اخلاقی و اعتقادی این بود که تجلی یکایک کلمات این آثار را می‌توان در زندگی ایشان مشاهده کرد. پروفسور حامد الگار، استاد دانشگاه برکلی آمریکا، که تنها یک‌ بار با ایشان دیدار داشته، مقاله‌ای به آیین بزرگداشت آیت الله موسوی لاری ارائه و در آن آورده است: «بنده با بزرگان دین دیدارها و نشست‌هایی داشتم؛ ولی بعد از این دیدارها همواره خائف و سرگشته بودم؛ چون بین آن اندیشمند و رفتار و کتابش تفاوت‌هایی می‌دیدم؛ ولی چیزی که مرا مجذوب آیت الله موسوی لاری کرد، این بود، میان رفتار و نوشته ایشان، تطابق خاصی وجود داشت.»

اين عالم وارسته، افزون بر تأليف و تحقيق در عرصه علوم دینی، به مسائل و مصائب اجتماعی مردم دیار خود نیز توجه ویژه داشت. او، بدین منظور، در سال 1343 انجمنخيريه‌اي را در شهر لارستان تأسيس كرد. این انجمن، ضمن ارائه خدمات و كمك‌هایی به مستمندان، مکانی بود برای آشنا‌سازی مردم با مباني اسلام.همچنین، زمانی که زلزله سنگینی، قبل از سال 1340 شمسی، در لار وقوع یافت و خسارت‌های مالی و جانی فراوانی در پی داشت، کمک‌های بسیاری را جذب کرد و به دست زلزله‌زدگان رساند.

رسیدگی به امور مذهبی و معیشتی مردم، در کنار اهتمام جدی به امور سیاسی در دوره ستم‌شاهی، موجب شد که افزون بر وجهه علمی، جایگاه اجتماعی و سیاسی وی نیز آشکارتر شود. او، قبل از انقلاب اسلامی، برنامه‌های فرهنگی بسیاری را عهده‌دار بود و در این فعالیت‌ها، مدیریت و عقلانیت خاصی را رعایت می‌کرد؛ از جمله: پیش از انقلاب، مجریان برنامه‌های دینی و مذهبی در ارگان‌های دولتی و غیر دولتی، ملزم به خواندن سرود شاهنشاهی بودند؛ اما ایشان با این مسئله مخالفت کرده و مانع اجرای سرود شاهنشاهی در مراسم جشن نیمه شعبان لار شد. آیت الله موسوی لاری که برای اهل‌ بیت ^{علیهم ‌السلام} عظمت و قداست خاصی قائل بود، حتی در فضای خفقان طاغوت، مجالس عزای اهل بیت ^{علیهم ‌السلام} را برگزار می‌کرد و از تحدیدات رژیم واهمه‌ای نداشت.

آیت ‌الله سیدمجتبی موسوی لاری، پس از پيروزي انقلاب اسلامي، به عنوان نماينده امام خميني (ره) در لارستان منصوب شد و فعاليت‌های علمی‌فرهنگی و سیاسی‌اجتماعی خود را در این سامان ادامه داد.ایشان، با اینکه از شهرت گریزان بود؛ ولی در وقت نیاز، با تمام قوا به میدان می‌آمد و اعلام نظر می‌کرد و راهکار ارائه می‌داد. در اعلام نظرها و راهکارها، مهم‌ترین مسئله‌ و دغدغه او، خداشناسی و خداباوری بود. ایشان همواره بر ارتباط انسان با خدا و آشتی با خداوند سفارش می‌کرد. ایشان، ارتباط درست انسان‌ها با خداوند را راه حل تمام مشکلات می‌دانست و تأکید می‌کرد که نتیجه عزاداریی‌ها و جشن‌ها باید به سمت خداشناسی و خداباوری باشد.ایشان در مسائلی چون بدحجابی، ارتباط و رفتار نادرست همسران در خانواده، ماهواره و دیگر امور فرهنگی و دینی، ضعف خداباوری را مهم‌ترین عامل و راهکار حل آنها را ترویج خداباوری و خداشناسی و توحید می‌دانست. به اعتقاد ایشان، اگر افراد از نظر ایمانی و توحیدی محکم و قوی نباشند، نمی‌تواند معضلات فکری و فرهنگی را برطرف سازند.

فعالیت‌های بین ‌المللی

شاخص‌ترین بخش از زندگی علمی و اجتماعی این عالم برجسته حوزوی، فعالیت‌ها و مجاهدت‌های اثرگذار او در عرصه بین المللی و انجام سفرهای متعدد خارجی است. آیت الله موسوی لاری، سال 1342 قبل از اولین سفر به آلمان، با امام خمینی (ره) دیدار کرد و دغدغه‌‌های امام (ره‌) را در باره مسجد هامبورگ و کسانی که برخی کارهای فرهنگی آنجا به آنان محول شده بود، شنید و پذیرفت با بررسی این دو موضوع، گزارشی را در این باره به محضر امام (ره) ارائه کند.آیت‌ الله موسوی لاری در این سفر، با امام موسی صدر دیداری داشت. در این دیدار، امام موسی صدر، ایشان را از ترویج فضای ضد روحانیت و ضد دینی ایران در نشریات اروپایی و تلاش آنان برای سرکوب روحانیت و ارزش‌های دینی خبر داد. این نشریات، به گفته خودشان، از دولت ایران پول می‌گرفتند که به نفع حکومت و ضد روحانیت و دین بنویسند. امام موسی صدر، با تشریح این وضعیت، از آیت‌ الله موسوی لاری خواست که این مسئله را به امام خمینی (ه)‌ گزارش دهند تا راهکاری برای آن ارائه دهد.

آیت‌ الله موسوی لاری، در سفر به آلمان، تشنگی انسان‌ها به شناخت خداوند و اسلام را در خارج مرزهای ایران دید. از این رو، حضور در عرصه بین‌الملل را از فعالیت‌های پیش روی خود قرار داد و بی‌هیچ تظاهر و ادعایی، خالصانه و یک تنه، عمر و توان خود را صرف این مجاهدت بزرگ کرد. به اعتقاد او، کسی که بخواهد فضای بین‌الملل را بشناسد و برای آن درمانی تجویز کند، لازم است آن را ببیند و با اندیشمندان آن تبادل نظر داشته باشد. رمز اصلی در اثرگذاری و نفوذ آثار آیت‌ الله موسوی لاری، نیازسنجی مسئله و پاسخ درست به آن بود؛ ایشان ابتدا درد را می‌شناخت و بعد نسخه درمان آن را می‌نگاشت. مسائلی چون توحید، نبوت، عدل و معاد را همه مسلمانان بر آن تأکید دارند؛ ولی در مسئله‌ای چون امامت، که جزء اصول دین و دارای حساسیت‌هایی است، از راه عقلانی و منطقی وارد می‌شدند و وابستگی و نیاز به امام را اثبات می‌کردند. همین رویکرد، موجب شد که به تعبیر آیت‌ الله مصباح یزدی، «آثار ایشان پنج قاره را در نوردید».

مرحوم آیت‌ الله موسوی لاری که زندگی خود را در راه نشر آموزه‌های اسلام ناب سپری کرد، بر حسب نیاز، عرصه بین ‌الملل را انتخاب کرد. او، بدین منظور، در سال 1355با راه‌اندازی «مرکز نشر معارف اسلامی در جهان»، ارتباطی دو سویه با مخاطبان در گوشه و کنار عالم برقرار و کام تشنگان معرفت و حقیقت را سیراب کرد. وی، در این راه، چونان سفیری بین المللی برای حوزه‌های علمیه تشیع نقش آفرید و مایه اعتبار جهانی حوزه‌ها شد.شخصیت بین المللی آیت الله سیدمجتبی موسوی لاری، بیش از آنکه در داخل کشور شناخته شده باشد، در ورای مرزهای ایران اسلامی و در گوشه و کنار پنج قاره جهان، شناخته‌تر است.

آيت الله موسوي لاري، با درک ضرورت عرضه مسائل اسلامی در عرصه بین الملل، انتشار معارف اسلامی و ترجمه آنها را به بيش از 30 زبان دنیا آغاز کرد؛ از جمله: انگليسي، عربي، اردو، بنگلا، ژاپني، چيني، تركي آذري، تركي استانبولي، آلماني، آلبانيايي، پرتغالي، لهستاني، رومانيايي، بوسنيايي، روسي، فرانسوي، اسپانيولي، بلغاري، سواحيلي، هوسا، هندي، مالايو، تايلندي و سينهالي.

همچنين، مركزی را راه‌اندازی کرد که تحت اشراف ایشان، قرآن كريم را با ترجمه انگليسي، فرانسه، اسپانيولي و روسي چاپ و به متقاضيان كشورهاي مختلف اهدا کنند.

كتاب‌های منتشر شده در مرکز نشر معارف اسلامی، براي درخواست‎كنندگان مشتاق و تشنگان حقايق اسلامي، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی سراسر جهان به صورت اهدايي ارسال مي‌شود. ثمرات و نتايج خدمات اسلامي و فرهنگي اين مركز در روشن ساختن اذهان انبوه عظيمي از مردم جهان نسبت به حقايق نوراني اسلام و جذب افراد بسياري از غير مسلمانان به سوي اسلام، با هزاران نامه دريافتي از مليت‌هاي مختلف، انعكاس يافته و ميليون‌ها نفر را تغذيه فكري و معنوي كرده است.

آيت الله موسوي لاري در سال 1357 با دعوت يكي از سازمان‌هاي اسلامي آمريكا، به آن ديار سفر و با صاحب‌نظران آنجا در زمينه ضرورت نشر مسائل اعتقادي اسلام به زبان‌هاي خارجي مشورت و گفت‌وگو کرد. وي، سپس به انگلستان و فرانسه رفت و پس از بازگشت، به نوشتن آثار و مقالاتی در بارهايدئولوژي اسلامي و ترجمه و ارسال آنها به خارج از کشور پرداخت.

از افتخارات و امتیازات این فرزند وارسته حوزه علمیه همین بس که بسياري از غربیان، متأثر از كتاب‌ها و تبليغات ايشان، به دين اسلام يا مذهب تشيع گرويدند.

افزون بر انتشار مکتوب آثار علمی آیت الله موسوی لاری، بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته و هماهنگی‌های انجام شده با مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، قرار است در آینده‌ای نزدیک مجموعه نرم‌افزاری آثار مرکز نشر معارف اسلامی در جهان تولید شود که مخاطبان بتوانند به همه آثار دسترسی داشته باشند.در سال‌های پایانی عمر شریف آیت ‌الله موسوی لاری، استفاده از فضای مجازی در دستور کار قرار گرفت. به همین منظور، دو سایت اینترنتی راه‌اندازی شد. در این دو سایت، تمامی کتاب‌های مرکز به صورت فایل PDFو ایمیج در دسترس مخاطبان قرار گرفت.

با توجه به اینکه بخشی از مخاطبان ما اهل سنت هستند، از انتشار مطالبی اختلاف‌برانگیز و خلاف وحدت مسلمانان، در سایت مرکز پرهیز شد.

تألیفات

آيت الله موسوي لاري، با تکیه بر توان و توشه علمی و معرفتی و تجربه‌های قلمی خود، که آن را از مکتب قرآن و اهل بیت ^{علیهم السلام} به امانت گرفته بود، آثار و تألیفات بسیاری را به قامت كتاب‏ و مقاله آراسته و تشنگان بسیاری را، به ویژه در خارج از مرزهای ایران اسلامی، از معارف دینی سیراب کرد.

برخی از مهم‌ترین آثار و تألیفات ایشان عبارت‌اند از:

1.       بررسي مشكلات اخلاقي و رواني؛ (مجموعه‌ای از مقالات كه تا كنون به 10 زبان ترجمه و متن فارسي آن نيز چهارده بار تجديد چاپ شده است)

2.      اسلام و سيماي تمدن غرب؛(تا کنون به 28 زبان دنیا ترجمه شده است)

3.      رسالت اخلاق در تكامل انسان؛(مجموعه مقالاتی كه شش‌بار در ايران تجديد چاپ شده است)

4.      خداشناسي؛

5.      مباني اعتقادات در اسلام؛(جلد اول: توحيد و عدل؛ جلد دوم: نبوت؛ جلد سوم: امامت؛ جلد چهارم: معاد)

6.      نگرشي كوتاه بر عملكرد 22 ساله؛

7.      نياز آدميان به پيامبر و امام؛

8.      حقايق پنهان در آيات قرآن؛

9.      نگرش جدید به آیات بحث‌برانگیز.

آيت الله سيدمجتبي موسوي لاري، سرانجام پس از گذراندن دوره طولانی بیماری، بامداد روز شنبه 19 اسفندماه1391 در سن 77 سالگی و در مولد خود، لار، به دیدار حق شتافت.

پیش از ارتحال ایشان، در مهرماه سال 1389 همايشي برای تجليل از اين دانشمند بزرگ، به همت نهادهاي ديني و تبليغي جمهوري اسلامي ايران، از جمله: مجمع جهاني اهل بيت ^{علیهم السلام} برگزار شد.همچنين، پیش از آن، در سال 1372 شمسي به پاس تأثير كتاب‌های ترجمه روسي ايشان در جمهوري آذربايجان، «آكادمي علوم جمهوري آذربايجان» دكتراي افتخاري را به ايشان اهدا و به همين مناسبت، مراسمي را در دانشگاه باكو برگزار كرد.

مقام معظم رهبری^{دام ظله العالی}در پیام تسلیت خود، از او به «روحانی عالی‌قدر» و «نویسنده مجاهد» یاد کرده و افزود:

«خدمات این عالِم فرزانه و بزرگوار و ارزشمند به گسترش معارف اسلامی و مکتب اهل بیت ^{علیهم ‌السلام} در سراسر جهان، در چند دهه‌ اخیر حقاً کم نظیر است و هزاران انسان منصف و مشتاق، با هدایت نوشته‌های وی که با چیرگی علمی و تبیین منطقی نوشته و در پنج قاره منتشر می‌شد، به سر چشمه‌ حقیقت دست یافته و اسلام را شناخته و بدان ایمان آورده‌اند.

این عالم پارسا بی هیچ تظاهر و ادعا، یک تنه و بدون تکیه به این و آن، عمر و توان خود را مصروف این مجاهدت بزرگ کرد و پرداختن به وظیفه و کسب رضای الهی را وجهه‌ همت ساخت...»

شورای علمی نوزدهمین همایش کتاب سال، به پاس یک عمر مجاهدت علمی مرحوم آیت الله سیدمجتبی موسوی لاری، وی را به عنوان شخصیت عالی‌قدر علمی‌فرهنگی حوزه‌های علمیهمعرفی و با ارج نهادن به مقام دانش و پارسایی او، علو درجاتش را از درگاه خداوند رحمان مسئلت می‌کند.